RFL
Kigali

Abagore: Ni ryari ngomba kwipimisha? - Ibibazo n'ibisubizo wibaza kuri kanseri y'ibere

Yanditswe na: Nadia Kangabe
Taliki:15/10/2024 15:28
0


Mu gihe ukwezi kwa Cumi (Ukwakira), ari ukwezi kwahariwe kurwanya kanseri y'ibere ihitana benshi, inzoberezi mu buvuzi zivuga ko hari ibintu by'ingenzi buri mugore wese yakamenye kuri iyi ndwara.



Ishami ry'Umuryango w'Abibumbye rishinzwe Ubuzima (OMS), rivuga ko mu 2023 abagera kuri 670,000 bahitanywe na kanseri y'ibere mu gihe 89% bayirwaye bashobora kutarenza imyak 5 itabahitanye.

Nubwo hariho ubwoko bwinshi bwa kanseri ariko kanseri y'ibere iri mu za mbere zihitana benshi. Mu kuyirwanya no kurushaho gukora ubuvugizi, Ukwakira ni ko kwezi kwahariwe kurwanya iyi ndwara.

Mu kiganiro CNN yagiranye na dogiteri Leana Wen kabuhariwe mu kuvura kanseri y'ibere, yagarutse birambuye ku bibazo abagore benshi bakunze kwibaza:

-CNN: Ni ryari abagore bagomba gutangira kwipimisha kanseri y'ibere?

Dr. Leana Wen: Abagore benshi bagomba guhabwa 'mammogramu' (igipimo cy'iyi kanseri) guhera ku myaka 40 buri mwaka kugeza bageze ku myaka 74, nk'uko byemezwa na Task Force ishinzwe gukumira kanseri y'amabere. 

Ibi n'impinduka nini kuva mu bagore bakuze bagombaga gutangira buri mwaka mammogramu bafite imyaka 50. Izi mpinduka zakozwe mubice bimwe kubera raporo zivuga ko indwara ya kanseri yagiye yiyongera mubakiri bato.

-CNN: Ni nde ukwiye gutangira mammogram mbere y'imyaka 40?

Wen: Icyifuzo cyo gutangira ufite imyaka 40 ni icy'abagore bafite ibyago byo kurwara kanseri y'ibere. Abafite ibyago byinshi barimo abagore bafite mushiki wabo, nyina cyangwa undi muvandimwe wo mu rwego rwa mbere barwaye kanseri y'ibere. 

Abantu barwaye kanseri y'ibere ubwabo na bo bafite ibyago byinshi, kimwe n'abantu bafite imirasire mbere yo mu gatuza kuvura izindi kanseri. Aba bantu bose bagomba kugisha inama abashinzwe ubuvuzi bwibanze kugirango bamenye igihe bagomba gutangira kwipimisha.

-CNN: Abagore bakwiye kwipima ubwabo, kandi niba ari byo, bagombye gushaka iki? 

Wen: Nk’uko Umuryango w'Abanyamerika urwanya kanseri ubitangaza, ubushakashatsi ntibwerekanye inyungu igaragara yo kwisuzuma ku giti cyawe, cyane cyane iyo abagore nabo barimo kwisuzumisha 'mammogram' kwa muganga.

Abagore barashobora kubona impinduka bagomba kumenyesha abaganga babo. Bagomba kumenya uko amabere yabo asa kandi aremereye, kandi ntibatinde gushaka ubufasha niba babonye impinduka zitunguranye.

Ikimenyetso gikunze kugaragara kuri kanseri y'ibere n'ibibyimba bishya. Ibibyimba byinshi usanga atari kanseri, ariko ni ngombwa kubisuzuma.

-CNN: Hari intambwe abagore bashobora gutera kugirango bagabanye ibyago byo kurwara kanseri y'ibere?

Wen: Impamvu zishobora kubaho nk'amateka y'umuryango cyangwa amateka ya kanseri ntishobora guhinduka, ariko haribimwe bishobora. 

Kureka itabi no kugabanya kunywa inzoga, kurugero, birashobora gukuraho ibintu bibiri by'ingenzi bishobora gutera kanseri y'amabere (kunywa itabi no kunywa inzoga nyinshi). Gukora imyitozo ngororamubiri isanzwe bishobora kandi kugabanya ibyago bya kanseri muri rusange, kimwe n'imirire y'intungamubiri hamwe n'ibintu bitarenze urugero.

-CNN: Abagabo bashobora kurwara kanseri y'ibere?

Dr. Wen: Yego. Twagiye tuvuga cyane cyane ku bagore kuko kanseri y'ibere ikunze kugaragara cyane mu bagore. Ariko, hariho abagabo basuzumwa na kanseri y'ibere.

Abagabo bafite amateka akomeye ya kanseri y'ibere mu muryango wabo bagomba kuvugana na muganga wabo kubijyanye no gusuzuma ibyifuzo kandi ntibatinye kubitaho niba babonye ihinduka ry'amabere.

Byongeye kandi, abantu bose bashinzwe igitsina gore bakivuka bagomba gukurikiza ibyifuzo byo gusuzuma kanseri y'ibere nk'uko byavuzwe haruguru. 






TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo




Inyarwanda BACKGROUND