Zimbabwe yakuyeho Igihano cy'Urupfu, biyigira igihugu cya 127 ku isi gikuyeho iki gihano

Itegeko rivuga ko nta rukiko muri Zimbabwe ruzongera gutanga igihano cy'urupfu ku cyaha icyo ari cyo cyose, uri tegeko ryasohotse mu itangazo rya Leta kuwa 01 Mutarama 2025. Inkiko zizajya zihanisha abanyabyaha bihano bindi bikwiriye bitewe n'icyaha cyakozwe. 

Uyu mwanzuro watumye Zimbabwe yifatanya n'ibihugu 126 byo ku isi byakuyeho igihano cy'urupfu, bigaragaza ko hari icyerekezo rusange cyo kurandura no gukumira igihano cy'urupfu mu bihugu byinshi.

Inkuru dukesha ikinyamakuru Business Inside Africa ivuga ko iki gihano cyaherukaga gutangwa muri Zimbabwe muri 2005, nta muntu wigeze uhanishwa igihano cy'urupfu mu gihugu mu myaka 20 ishize. Icyemezo cyo gukurwaho kw'igihano cy'urupfu muri Zimbabwe cyatangajwe mu igazeti ya Leta.

Iyi gahunda yo gukuraho igihano cy'urupfu ikubiye muri gahunda ya Perezida Mnangagwa, wigeze guhanishwa iki gihano mu gihe cyari icy'imyivumbagatanyo ya politiki, akomeje kurwanya igihano cy'urupfu. 

Mnangagwa, wakatiriwe igihano cy'urupfu n'ubutegetsi bwariho bwo mu gihe cya guverinoma y'abazungu ubwo igihugu cyari mu ntambara y'ubwigenge, amaze igihe kirekire avuga ko hakwiye kuba impinduka muri politiki ku bijyanye n'igihano cy'urupfu.

Imiryango mpuzamahanga yita ku burenganzira bwa muntu yemeje iki gikorwa. Lucia Masuka, umuyobozi wa Amnesty International muri Zimbabwe, yashimye ko ibihugu byinshi byo ku isi biri kugenda byikuraho igihano cy'urupfu, anavuga ko bifuza ko n'ibihugu byinshi byo muri Afurika bikurikira iyi nzira.

Zimbabwe yiyongereye ku bindi bihugu by'Afurika bimaze gukuraho igihano cy'urupfu. Ubu, ibihugu 24 byo muri Afurika y'Epfo nibyo bimaze gukuraho igihano cy'urupfu ku byaha byose.

Amnesty International, n'imiryango imaze igihe kinini isaba ko igihano cy'urupfu cyavaho, yashimiye iki gikorwa cya Zimbabwe. "Iyi ni intsinzi ikomeye ku burenganzira bwa muntu muri Zimbabwe," ibi umuvugizi wa Amnesty International yabivuze ashimira Zimbabwe. "Iki ni ikimenyetso gikomeye cy'ukwiyongera kw'ibyemezo byo kubungabunga agaciro k'ubuzima no kubahiriza uburenganzira bwa muntu."

Zimbabwe yanditse amateka nk'igihugu cya 127 ku isi gikuyeho igihano cy'urupfu. Uyu mwanzuro ukomeza kugaragaza umuyoboro w'isi yose werekeza ku gukuraho igihano cy'urupfu, aho ibihugu byinshi bigenda byitabira gukuraho iki gihano mu rwego rwo kubahiriza uburenganzira bwa muntu.

Iyi gahunda yashyizwe mu bikorwa yakiriwe neza n'abaharanira uburenganzira bwa muntu mu gihugu no ku rwego mpuzamahanga, bishimira ko iki gikorwa kizafatwa nk'urugero rwiza ku bihugu byinshi bigitanga igihano cy'urupfu. 

Umwanditsi: KUBWIMANA Solange