RURA
Kigali

Ese habaho abagabo babyara igitsina kimwe?

Yanditswe na: Niyigena Geovanie
Taliki:28/03/2025 14:27
0


Bisanzwe bizwi ko umugabo ari we ugira uruhare runini mu kugena igitsina cy’umwana azabyarana n’umugore we ariko hari bamwe bihariye mu kubyara abana b’igitsina kimwe gusa (Umukobwa cyangwa umuhungu).



Ni ibintu bisanzwe kuba umugabo yabyara abana barenze umwe kandi bose bafite igitsina kimwe mu gihe hari abandi bagira kuvangavanga ibitsina by’abana.

Benshi bibaza impamvu umugabo ashobora kubyara abahungu gusa cyangwa abakobwa gusa hakanakekwa ko haba harimo n’uburwayi nyamara sibyo.

Ugiye muri siyansi, buri mubyeyi afite ikitwa ‘chromosome’ akaba arizo zigena igitsinda cy’umwana mu gihe baba bamaze gukora umwana. Umugore agira chromosome ya X mu gihe umugabo agira chromosome ya Y na X.

Mu gihe chromosome y’umugore yahuye n’iyo umugabo, niho havamo igitsina cy’umwana. Uti bigenda bite?

Intanga y’umugabo X igahura n’iyumugore isanzwe ari X, ubwo bizahita biba XX hanyuma umwana ahite agira igitsina cy’umugore.

Mu gihe intanga y’umugabo ari Y igahura na X y’umugore bikaba XY, icyo gihe umwana azaba ari umuhungu.

Ibi bigaragaza ko umugabo ariwe shingiro ryo kugena igitsina cy’umwana kuruta uko bamwe mu bagabo bashinja abagore babo kutabyara abana b’ibitsina bitandukanye.

Ese umugabo utabyara ibitsina byombi ntaba arwaye?

Oya! Hari igihe umugabo aba afite chromosome za Y nyinshi akaba arizo ziba zifite amahirwe yo kuba yahura n’igi ry’umugore rifite chromosome za X hanyuma akabyara umuhungu mu buryo buhoraho.

Cyangwa se umugabo afite chromosome nyinshi za X zahura n’izumugore, bakabyara umukobwa cyane. Ahanini biterwa na chromosome intanga yinjiye mu igi iba ifite.

Ubushakashatsi bwakorewe mu Bwongereza mu mwaka wa 2008, bwagaragaje ko abagabo bafite se wabyaye abahungu benshi, nabo baba bafite amahirwe menshi yo kubyara abahungu. Na none, abagabo bafite se wabyaye abakobwa benshi, bashobora kubyara abakobwa gusa. Ibi byerekana ko imiryango imwe n’imwe ishobora kuba ifite amahirwe yo kubyara igitsina kimwe gusa, bitewe n'amasano yabo.


Abagore bagira chromozone za XX mu gihe abagabo bo bagira XY bituma aribo bagena igitsina cy'umwana 





TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo


KOPA

Inyarwanda BACKGROUND