Amateka ni kiimwe mu bintu byibukwa na benshi, amateka aba yibukwa mu munsi runaka ashobora kuba meza cyangwa akaba amabi bitewe n’ibyabaye, uyu munsi rero ni Tariki 25Gicurasi , ni umunsi w’145 mu minsi igize umwaka, ubwo hasigaye iminsi 220 umwaka ukagera kumusozo.
Bimwe mu byaranze uyu munsi mu mateka:
1738: Amasezerano hagati ya Pennsylvania na Maryland arangiza Intambara
ya Conojocular hamwe no gukemura amakimbirane no guhana imfungwa.
1787 :Nyuma y’ubukererwe bw’iminsi 11, Amasezerano y’Itegeko Nshinga ya
Leta Zunze Ubumwe z’Amerika yateraniye i Philadelphia ku mugaragaro nyuma y’uko
umubare w’ibihugu birindwi ubonye umutekano.
1798:Ubwigomeke bwa Irlande bwigometse: Intambara ya Carlow iratangira;
iyicwa ry'abakekwaho inyeshyamba i Carnew no kuri Dunlavin Green.
1809: Impinduramatwara ya Chuquisaca: Kwigomeka gukunda igihugu muri
Chuquisaca (muri iki gihe cya Sucre) kurwanya Ingoma ya Espagne, bituma havuka
intambara zo kwigenga zo muri Amerika y'Epfo.
1810 : Impinduramatwara aho Abaturage ba Buenos Aires birukanye Viceroy
Baltasar Hidalgo de Cisneros batangira
intambara yo kwigenga ya Arijantine.
1819: Itegeko Nshinga rya Arijantine ryo mu 1819 ryatangajwe.
1833 :Itegeko Nshinga rya Chili ryo mu 1833 ryatangajwe.
1895 :Umwanditsi w'amakinamico, umusizi, umwanditsi w'ibitabo na
esthete Oscar Wilde ahamwa n'icyaha cyo "gukora ibikorwa by'urukozasoni
maze akatirwa igifungo cy'imyaka ibiri.
1895: Hashyizweho Repubulika ya Formosa, Tang Jingsong aba perezida
wacyo.
1914: Inteko ishinga amategeko y’Ubwongereza yemeje umushinga w’itegeko
rigenga imiyoborere yo muri Irilande.
1926 :Sholom Schwartzbard yishe Symon Petliura, umuyobozi wa guverinoma
ya Repubulika y’abaturage ya Ukraine.
1935: Umunyamerika Jesse Owens wigaga muri Kaminuza ya Ohio mu mikino
ngororangingo yahuzaga za kaminuza mu cyitwa Big Ten Conference yesheje
icyarimwe imihigo itatu mu rwego rw’isi.
James Cleveland Owens uzwi cyane ku kazina ka Jesse Owens yari umukinnyi w’imikino
ngororangingo ijyanye no kwiruka,no gusimbuka.
1958: Mu gihugu cy’u Bufaransa General de Gaule yabaye Minisitiri w’Intebe
w’iki gihugu.
1963: Mu gihugu cya Ethiyopiya mu murwa mukuru Addis Ababa, wafunguwe Umuryango
wa Afurika yunze Ubumwe OUA (Organisation de l’Unité Africaine).
Imwe mu ntego z’uyu muryango harimo gushyigikira ubumwe n’ubufatanye hagati
y’ibihugu bigize umugabane w’Afurika mu rwego rwo kurushaho guteza imbere
ubukungu na politiki ihamye dore ko hari mu bihe byo kuva mu bihe by’ubukoloni.
1979: Impanuka y’indege yabereye hafi y’ikibuga cy’indege cya O’Hare
International Airport mu gihugu cya Leta Zunze Ubumwe z’Amerika muri Leta ya
Chicago ihitana abantu 273.
1997: Mu gihugu cya Sierra Leone, habaye coup d’etat ya gisirikare yakuyeho
Perezida Alhaji Ahmad Tejan Kabbah asimburwa na Majoro Johnny Paul Koromah
Uyu Alhaji Ahmad Tejan Kabbah yayoboye iki gihugu kuva mu mwaka w’1996 kugera
mu 1997 yongera kuyobora iki gihugu mu 1998 kugera 2007.
2001: Erik Weihenmayer afite imyaka 32 y’amavuko yabaye impumyi ya mbere
yashoboye kugera ku gasongero ku musozi muremure wa Everest.
2002: Indege ya China Airlines Flight 611 yakoreye impanuka mu kirere cya
Taiwan ihitana abantu 225.
2013 :Abakekwaho kuba inyeshyamba za Maoist bishe byibuze abantu 28
abandi 32 barakomereka mu gitero cyagabwe kuri convoye y’abanyapolitiki ba
Kongere y’igihugu cy’Ubuhinde i Chhattisgarh, mu Buhinde.
2018: Amabwiriza rusange yo kurinda amakuru (GDPR) atangira
gukurikizwa.
Bamwe
mu bavutse uyu munsi:
1048 :Umwami w'Abami Shenzong wa Song
1320 :Toghon Temür, Umwami w'abami wa Mongoliya.
1334 :Umwami w'abami Sukō w'Ubuyapani.
1864:Igikomangoma cy’igihugu cy’u
Bwongereza Helena, umukobwa w’umwamikazi Victria.
1971: Marco Cappato, umunyapolitiki w'Ubutaliyani
1972 :Karan Johar,
Karan Johar umukinnyi wa
Filime wu Buhinde, akaba n'umwanditsi ukomeye wa Filime , uyu ari mu baherwe
dore ko atunze Miliyoni 20 Z’Amadorali, yamenyekanye muri Filime izwi nka
Welcome in New York, Bombay Velvetn’izindi.
1972:Octavia Spencer,umukinnyi w'amafirime akaba n'umwanditsi
1988:Cameron van der Burgh, ukomoka mu gihugu cy’Afurika y’Epfo ukina umukino
wo koga.
Bamwe mu batabarutse uyu munsi:
675 :Li Hong, igikomangoma cy'Ubushinwa.
709: Aldhelm, umwepiskopi w’icyongereza yari umusizi, akaba n’intiti.
803 :Higbald mwene Lindisfarne, umwepiskopi wumwongereza.
615:PapaBonifaceIV.
1988: Ernst Ruska, Umudage w’umuhanga mu bijyanye n’ubugenge wabiherewe
n’igihembo kitiriwe Nobel.
2010: Michael H. Jordan, umunyamerika wakoraga ibijyanye n’ubucuruzi.
2014 :David Allen, umukinnyi
w’umwongereza.
2014 :Marcel Côté, umuhanga mu by'ubukungu akaba n'umunyapolitiki wo
muri Kanada.
2014: Wojciech Jaruzelski, umujenerali w’umunyapolitiki akaba
n'umunyapolitiki wabaye Perezida wa 1 wa
Polonye.
2014:Herb Jeffries, umuririmbyi wumunyamerika.
TANGA IGITECYEREZO