Mu gihe Isi yugarijwe n’icyorezo cya Coronavirus kiri kwibasira ubuzika bwa benshi ku Isi abo kidahitanye cyikabasigamo ubwoba ndengakamere, abenshi mu bashakashatsi batunga agatoki u Bushinwa nk’inkomoko y'iremwa ry’Iyi Virus. U Bushinwa bwanze ubusabe bw’uko hakorwa iperereza mpuzamahanga ryigenga ku nkomoko ya Covid-19.
Chen Wen, umudiplomate w'u Bushinwa wo ku rwego rwo
hejuru muri Ambasade yabwo mu Bwongereza, yabwiye BBC ko ubwo busabe bushingiye
ku mpamvu za politike. Yongeyeho ko byarangaza u Bushinwa mu rugamba burimo bwo
kurwanya iki cyorezo.
Amakuru ku nkomoko ya Covid-19 - indwara yo mu myanya
y'ubuhumekero iterwa n'ubu bwoko bushya bwa coronavirus - n'uburyo
yakwirakwiriye mu ntangiriro, ashobora gufasha ibihugu mu kuyirwanya. Byibazwa
ko iyi virusi yakomotse mu isoko ricuruza ibikomoka mu mazi ryo mu mujyi wa
Wuhan mu Bushinwa mu mpera y'umwaka ushize.
Hagati aho, icyegeranyo cy'umuryango w'Ubumwe
bw'Uburayi (EU/UE) gishinja u Bushinwa gukwirakwiza amakuru ayobya ajyanye n'iki
cyorezo. Ikigo cya EU gikurikirana ibikorwa byo hanze (External Action Service)
kivuga ko u Burusiya, n'u Bushinwa ku kigero gito, "byohereje amakuru
ayobya" muri EU no mu bihugu bihana imbibi nayo.
Perezida Donald Trump wa Leta Zunze Ubumwe z'Amerika
na we yakomeje kugenda yibasira Ubushinwa ku buryo bwitwaye kuri iki cyorezo.Ndetse
na leta ya Missouri - imwe mu zigize Amerika - igiye kurega mu nkiko leta
y'Ubushinwa, iyishinja kuba ari nkaho ntacyo yakoze mu guhagarika ikwirakwira
ry'iyi virusi.
Abahanga mu bumenyi bwa siyansi bagiye bamagana
amakuru ahwihwisa ko ubu bwoko bushya bwa coronavirus bwakorewe mu kigo
cy'ubushakashatsi (laboratoire) cyo mu mujyi wa Wuhan.Bavuga ko nta gihamya
ishingiye kuri siyansi ihari kugeza ubu ibyemeza
Watekereza uti “Ni iki u Bushinwa buri kwanga”?
Habayeho ubusabe bw'uko abapererezi mpuzamahanga bakwemererwa kujya mu Bushinwa
ngo batahure ukuntu cyatangiye. Ku wa kane w'iki cyumweru, Minisitiri w'intebe
wa Australia, Scott Morrison yavuze ko mu nama ngarukamwaka yo mu kwezi gutaha
y'urugaga rw'isi rw'ubuzima, azaharanira ko habaho iperereza ku nkomoko y'iyi
coronavirus. Uru rwego (World Health Assembly) ni rwo rufata ibyemezo mu ishami
ry'umuryango w'abibumbye ryita ku buzima (OMS/WHO). Australia ni kimwe mu
bihugu bigize inama nkuru y'ubuyobozi bwarwo.
Uru rwego rwamaze kuvuga ko rufite gahunda yo
kungurana ibitekerezo ku "masomo yigiwe" muri iki cyorezo mu nzego
z'ubutabazi bwihuse.Ariko Madamu Chen, wa mudiplomate w'Ubushinwa ukorera mu
Bwongereza, yabwiye BBC ko igihugu cye kidashobora kwemera ko hakorwa iperereza
mpuzamahanga.
Yagize ati: "Iperereza ryigenga rishingiye ku
mpamvu za politike. Turimo kurwanya iyi virusi muri iki gihe,
ibikorwa byacu byose biri kwibanda ku kurwanya iyi virusi. Kuki havugwa ku
kubikoraho iperereza? Ibi bizarangaza atari gusa [twebwe], ahubwo n'uburyo
bw'amikoro buri gukoreshwa. Iyi ni gahunda ishingiye kuri politike, ntekereza ko
nta muntu n'umwe wabyemera... Nta n'umwe byagira icyo bimarira na gito".
Madamu Chen yavuze ko hari ibihuha byinshi biri
guhwihwiswa ku nkomoko ya coronavirus, ariko ko amakuru nkayo ayobya ateje
ikibazo gikomeye. Yavuze ko ayo makuru y'ibihuha ameze nka virusi ya politike
mbi cyo kimwe na coronavirus ubwayo, niba ahubwo atanayirusha ubukana.
BBC ivuga ko ibihugu by'i Burayi biri kwigengesera
byirinda kurakaza Uu Bushinwa muri iki gihe gikomeye. Ibi bihugu bicyenera cyane
ibikoresho by'ingenzi bivuye mu Bushinwa byo gufasha mu guhangana na
coronavirus. Gusa muri Amerika ho, ikibazo cy'u Bushinwa gikomeje kugarukwaho
n'abanyapolitike muri uyu mwaka uzabamo amatora ya Perezida w'Amerika, hasabwa
ko u Bushinwa bwotswa igitutu ngo bwemere ko hakorwa iperereza ku nkomoko ya
coronavirus.
TANGA IGITECYEREZO