RFL
Kigali

Imyaka 16 bitazwi ko yapfuye! Menya Maj Mpiranya, umucurabwenge wa Jenoside yakorewe Abatutsi wari warashyiriweho Miliyari 6.4 Frw

Yanditswe na: Abitije Seraphin Elise
Taliki:12/04/2024 15:07
0


Mu kwibuka ku nshuro ya 30 Jenoside yakorewe Abatutsi, Umushinjacyaha Mukuru w’u Rwanda, Havugiyaremye Aimable, yagarutse ku bibazo bikomeye bikiri mu gukurikirana abakoze Jenoside yakorewe Abatutsi benshi bakidegembya mu bihugu birimo na Afurika, akomoza ku guhindura amazina kwa Maj Protais Mpiranya wari warashatse andi yanapfa bikagirwa ibanga.



Ku mugoroba w’uyu wa 11 Mata 2024, ni bwo habaye urugendo rwo kwibuka inzirakarengane zazize Jenoside yakorewe Abatutsi, ziciwe ku musozi wa Nyanza ya Kicukiro nyuma y’inzira y'umusaraba banyuzemo kuva kuri ETO Kicukiro aho batereranwe n’Ingabo z’Umuryango w’Abibumbye (UN) ziganjemo iz’Ababiligi bari bagiye bahungiyeho.

Mu gice cy’ikiganiro cyagarutse ku ruhare rw’Amahanga muri Jenoside yakorewe Abatutsi, mu bikorwa byo Kwibuka no gukurikirana abagize uruhare muri Jenoside yakorewe Abatutsi, hari aho Umushinjacyaha Mukuru w’u Rwanda, Havugiyaremye Aimable, yavuze ku bibazo bikiri mu gukurikirana, gufata no kuburanisha abagize uruhare muri Jenoside yakorewe Abatutsi.

Yerekanye ko hakiri ibibazo bifata umwanya nko kumenya ibihugu baherereyemo, kumenya amazina bakoresha kuko benshi bagenda bayahindura. Aha niho yatanze urugero ku barimo Maj Mpiranya tugiye kugarukaho.

Maj Mpiranya ni umugabo udasanzwe mu bijyanye no gukwepa ubutabera ndetse aho yari yarashyiriweho amafaranga ku muntu uzatanga amakuru y'aho aherereye.

Protais Mpiranya yabonye izuba ku wa 30 Gicurasi 1956, apfa ku wa 05 Ukwakira 2006. Yari yariyise Sambao Ndume, akaba ari mu banyabyaha mpuzamahanga bahigwaga cyane kubera uruhare yagize muri Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994.

Uyu mugabo yafatwaga nk’imashini yica bitewe n’uruhare rukomeye yagize mu itegurwa n’ishyirwa mu bikorwa rya Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994 yahitanye inzirakarengane zisaga Miliyoni imwe mu minsi 100 gusa.

Yavukiye muri Gitarama mu muryango w’Abahutu, akaba yarageze ku ipeti rya Majoro mu gisirikare cya FAR. Mu gihe cya Jenoside yakorewe Abatutsi, yari asigaye ayobora abasirikare barinda Umukuru w’Igihugu.

Yari kandi umwe mu bayobozi b’Interahamwe. Bivuye ku mabwiriza yatanze, interahamwe zatoteje ndetse zica Minisitiri w’Intebe, Agathe Uwilingiyimana n’abasirikare b’Umuryango w’Abibumbye bari bamurinze barimo Abanya-Ghana n’Ababiligi.

Abandi bayobozi batandukanye nabo bagiye bicwa ku itegeko rya Maj Mpiranya harimo Faustin Rucogoza. Yagize kandi uruhare mu bitero bikomeye byiciwemo Abatutsi ibihumbi.

Yaje gutangira guhunga ubwo Inkotanyi zabohoraga igihugu akoresha amayeri menshi yatumye benshi bayoberwa irengero rye, gusa byizerwa ko yahunze anyuze mu mashyamba ya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo.

Uyu mugabo utarigeze afatwa, yashyiriweho impapuro zo kumuta muri yombi ashinjwa ibyaha bya Jenoside yakorewe Abatutsi. Amakuru avuga ko yari yarashyiriweho Miliyari 6.4 Frw.

Muri 2012 ni bwo Zimbabwe yemeye ko uyu mugabo ashobora kuba abarizwa muri iki gihugu banemeza ko bagiye kugira uruhare rukomeye mu gushakisha aho yaba yihishe.

Muri 2022 ni bwo byemejwe hakozwe ibizamini nyuma yo gutaburura imva ye muri Harare, byemezwa ko yapfuye mu Ukwakira 2006.

Nk'uko byatangajwe na raporo yashyizwe hanze n’Urukiko Mpuzamahanga Mpanabyaha rwashyiriweho u Rwanda, Maj Mpiranya yahungiye muri Zimbabwe mu 2002 ndetse aza no kujyanayo n'umuryango we n’abantu be ba hafi.

Mu myaka yamaze aba muri Zimbabwe, Mpiranya yari yarahinduye amazina yiyita Sambao Ndume. Aho yabaga muri Harare, yakoranyeho n’ingabo za Zimbabwe ndetse akajya asurwa n’abashyitsi batandukanye baturutse mu bihugu bikomeye.

Afatwa nk'umwe mu bacurabwenge ba Jenoside yakorewe Abatutsi bacitse ubutabera mu buryo bukoranwe ubuhanga bwo hejuru.

Mpiranya yari mu bagabo bavuga rikijyana mu gisirikare cya Leta ya Habyarimana, akaza kandi mu bari bashinzwe ubutasi bwa gisirikare ndetse byinshi mu byakorwaga yabaga abifitemo akaboko nk'uwari mu mutwe w'abarindaga Habyarimana.

Yatoje umutwe w'Interahamwe witwaraga gisirikare. Yahagaritse iby'uko abandi banyapolitiki barahira nk'uko byari bikubiye mu masezerano ya Arusha, bikaba byari biteganijwe ku wa 05 Mutarama 1994.

Byinshi mu bikorwa yakoze yabifatanyije na Cpt Innocent Sagahutu na we wari mu mutwe w'abarindaga umukuru w’igihugu, aba bombi bakaba baragize uruhare mu bikorwa byo kwica Abatutsi.

Mu gitondo cyo ku wa 07 Mata, Mpiranya yabwiye ko Minisitiri w’Itumanaho Faustin Rucogoza yajyanwe mu nkambi y'abarindaga umukuru w’igihugu, abaza byihuse icyo bakimumaza bidatinze yahise bicwa.

Yari mu bashyiriweho ikiguzi ko uzatanga amakuru y'aho aherereye cyangwa akaba yamufata, azahabwa Miliyoni 5 z’amadorali. Uyashyize mu mafaranga y'u Rwanda aragera kuri Miliyari 6.4 Frw.

Muri 2010, byatangajwe ko Mpiranya ari muri Zimbabwe ndetse ko ari mu bacancuro b’ishyaka rya ZANU PF.

Gusa mu 2022 ni bwo byemejwe ko uyu mugabo yapfuye mu 2006, yishwe n’umutima, icyo gihe akaba yari asigaye akoresha amazina ya Sambao Ndume.

Muri 2022 ni bwo byemejwe ko Maj Mpiranya yapfuye hashize imyaka 16 ntawe ubizi kubera ko yari yarahinduye amazina Abazi uruhare rwe muri Jenoside yakorewe Abatutsi muri Mata 1994 bemeza ko yari nk'imashini yica ku buryo yagize uruhare mu iyicwa ry'ibihumbi by'abatutsi






TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo




Inyarwanda BACKGROUND