RFL
Kigali

Imitingito 10 yabayeho mu mateka y’isi yangije byinshi igasiga impfu z’abantu barenga miliyoni 2.5

Yanditswe na: Abitije Seraphin Elise
Taliki:26/05/2021 13:14
0


Imbaraga z’umutingito zipimwa hifashishijwe ubujyakuzimu n’umurambararo umutingito wagezeho. Mu mateka y’umutingito hari imitingito yagiye itwara benshi ikanangiza byinshi kugeza ubu. Icyenda muri iyo yabereye ku mugabane wa Asia yatwaye benshi, inkomere nyinshi by’umwihariko mu gihugu cy'u Bushinwa.



Kuri ubu mu Rwanda, DRC na Uganda hari kumvikana umutingito nyuma y'iruka ry'ikirunga cya Nyiragongo giherereye muri parike ya Virunga muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo mu ntara ya Kivu y'Amajyarugru. Ni ikirunga cyaherukaga kuruka mu mwaka wa 2002 aho cyasize cyangije hafi umugi wose wa Goma.

INYARWANDA ikaba yabateguriye imitingito mu yabayeho ku isi yangije byinshi ikanatwara benshi. Iyo mitingito yatwaye abagera kuri miliyoni 2.5, abagera kuri miliyoni 1.3 bava mu byabo mu igenzurwa ryakozwe n’ikigo cya Leta Zunze Ubumwe za Amerika gishinzwe ubumenyi bw’isi.

Umutingito wabaye kuwa 23 Mutarama 1556 mu Majyaruguru y'agace ka Shaanxi ni wo wa mbere wabayeho mubi. Bavuga ko wari ku kigero cyo hejuru kitigeze cy’umunani. Abagera ku 830,000 byemezwa kandi bikanizerwa ko bahaburiye ubuzima. Indi mitingito yangije ikabera agatereranzamba abatuye isi ni iyabaye mu myaka 1,100 ishize mu gihugu cya Iran. Nk'uko inyandiko zitandukanye zibivuga ni uko abagera ku 350,000 bahatakarije ubuzima.

Imitingito 10 yangije byinshi igatwara benshi ikabera ikibazo ikiremwamuntu mu mateka:

Umutingito wo kuwa 23 Mutarama 1556

Mu mateaka y’isi ni wo wa mbere wangije byinshi utwara na benshi wabereye mu Majyaruguru y’intara ya Shaanxi utwara abagera ku bihumbi 830,000.

Wari ufite ubukana butigeze bwongera kubaho ikigero cy’imbaraga zigera ku gipimo cy’umunani. Wageze ku bilometero birenga 840, abatuye aka gace barenga 60 ku ijana babuze aho kuba.

Umutingito wo kuwa 28 Nyakanga 1976

Nawo wabereye mu gihugu cy’u Bushinwa wasize inkomere nyinshi mu mateka y’isi mu myaka amagana n’amagana. Wangije umujyi w’ubucuruzi wari ku kigero cyo hejuru kigera kuri 7.8, abagera kuri 800,000 barakomeretse naho abarenga 255,000 bahasiga ubuzima.

Wangije inyubako zigera ku 180 mu masegonda 10 wanagize ingaruka kugera no ku gace gato ku murwa mukuru w’u Bushinwa, Beijing.

Umutingito wo kuwa 11 Ukwakira 1138  

Mu gihugu cya Syria mu Ukwakira ku itariki ya 11 mu mwaka wa 1138. Abarenga 230,000 bahasize ubuzima igipimo cy'uyu mutingito wariho ntikizwi kugeza ubu.


Umutingito wa Sumatra wo kuwa 26 Ukuboza 2004

Ibihugu byo ku mugabane wa Asia bigera kuri 14 biherereye mu Majyepfo y'uyu mugabane ibiri ku nkombe z’inyanja ya India byose byagezweho n'uyu mutingito wari ku kigero cyo hejuru icyenda n’igice kimwe.

Uyu mutingito wangije bikomeye ahantu hanini by'umwihariko ikirwa kimwe mu bigize igihugu cya Indonesia kitwa Sumatra. Abagera ku 227,000 bahatakarije ubuzima, abagera ku 50,000 baburiwe irengero mu gihugu cya Indonesia kubera tsunami n’umutingito ubwawo. Abarenga miliyoni 1.7 bavuye mu byabo.


Umutingito wo kuwa 12 Mutarama 2010

Watwaye abagera ku 222,000 wari ku kigero cya 7, wasize kandi inkomere zigera ku 300,000 naho abarenga 1.3 bava mu byabo udasize ibikorwa remezo binyuranye birimo inyubako zigera ku 100,000.


Umutingito wo kuwa 22 Ukuboza 856.

Watwaye ubuzima bw'abagera ku 200,000 wari ku gipimo kigera kuri 7.9 wangije Amajyaruguru y’Uburengerazuba y’igihugu cya Iran mu ntara ya Semman. Wasize inkomere zitagira  umubare.


Umutingito wo kuwa 16 Ukuboza 1920

Wibasiye agace ka Haiyuan mu ntara ya Ningxia mu gihugu cy’u Bushinwa,  wiswe Ganyanchi, byemezwa ko watwaye ubuzima bw'abarenga 200,000


Umutingito wo kuwa 23 Werurwe 893

Wibasiye umujyi wa Ardabil mu gihugu cya Iran, watwaye abarenga 150,000.



Umutingito wo kuwa 1 Nzeri 1923

Wiswe The Kanto, wibasira igihugu cyu Buyapani, wari ku kigero cya 7.9. Watwaye abagera ku 142,000. Mu mateka yumurwa mukuru wu Buyapani n'agace ka Yohokama uyu mutingito ni wo wabayeho wangije byinshi. Inyubako zigera kuri 380 zarahiye zirakongoka.


Umutingito wo kuwa 15 Ukwakira 1948

Watwaye abarenga 110,000, wari ku kigero cya 7.3, wibasiye umurwa mukuru wa Ashgabat wigihugu cya Turkmenistan.








TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo




Inyarwanda BACKGROUND