Taliki 15 Mata ni umunsi 105 mu minsi igize umwaka hakaba hasigaye iminsi 260 ngo uyu mwaka ugere ku musozo.
Mu 1865: Abraham Lincoln, Perezida wa 16 wa leta zunze
ubumwe za Amerika nibwo yitabye Imana nyuma yo kuraswa mu ijoro ryo kuwa 14
Mata n’uwitwa John Wilkes Booth. Perezida Abraham Lincoln yahise asimburwa ku
buyobozi na Visi-Perezida we Bwana Andrew Johnson.
Abraham Lincoln Perezida wa 16 wa leta zunze ubumwe za Amerika
Mu 1912: Ubwato bw’Abongereza (Titanic) bwarohamye mu
majyaruguru y’inyanja ya Atalantike, nyuma y’amasaha abiri n’iminota mirongo
ine y’ubugonze ikibuye cy’urubura (Iceberg). Nyuma yo kurohama, harokotse
abantu 710 mu bantu 2,227 bari muri ubu bwato.
Mu 1923: Umuti wa Insuline wifashishwa mu kuvura
indwara ya Diyabete nibwo watangiye gukoreshwa. Uyu muti ukaba waravumbuwe na Frederick
G Banting afatanyije na JJR Macleod ndetse na Charles H Best muri Kaminuza ya
Toronto mu mwaka 1921.
Mu 1939: Albert Lebrun yatorewe kuyobora Ubufaransa.
Mu 1959: John Foster Dulles wari umunyamabanga wa leta
zunze ubumwe za Amerika yeguye ku mirimo ye.
Mu 1969: Koreya ya ruguru yarashe Indege y’igisirikare
cya leta zunze ubumwe za Amerika hejuru y’inyanja y’Ubuyapani, hagwamo abantu
31 bose bari muri iyi ndege.
Mu 1974: Muri Niger habaye ihirikwa ry’ubutegetsi
(Military coup) ryavanye ku butegetsi uwari Perezida wa Niger Bwana Hamani
Diori.
Mu 1989: Muri Hillsborough Stadium, sitade y’ikipe ya
Sheffield Wednesday mu Bwongereza habereye imvururu ubwo hakinwaga umukino wa
kimwe cya kabiri cy’igikombe cy’igihugu wahuzaga ikipe ya Liverpool na
Nottingham Forest. Izi mvururu zaguyemo abafana 96 abantu 96 naho 766
barakomereka.
Mu 2002: Indege ya Air China (Air China Flight 129)
yakoreye impanuka hafi y’ikibuga mpuzamahanga cy’indege cya Gimhae (Gimhae
International Airport), mu mugi wa Busan, muri Koreya y’epfo hapfiramo abantu
129.
Mu 2012: Amashusho azwi nka Hologram y’umuraperi Tupac
yagaragaye mu rubyiniriro ubwo abaraperi 2 (Snoop Dogg na Dr. Dre) baririmbaga
mu gitaramo cyizwi nka Coachella Music Festival.
Mu 2013: Mu mujyi wa Boston muri leta ya Massachusetts
ahaberaga imikino yo gusiganwa ku maguru izwi nka Boston Marathon, habereye
iturika rya bombe 2 hafi naho abasiganwa basorezaga (Finish line). Iri turika
ryaguyemo abantu 3, abagera 264 barakomereka.
Muri uyu mwaka nabwo mu gihugu cya Iraki abantu bagera
kuri 30 baguye mu iturika rya za bombe ryabaye hirya no hino muri iki gihugu
naho abandi 163 barakomereka.
Nicolás
Maduro Moros yatorewe
kuyobora igihugu cya Venezuela.
Mu 2019: Katederali ya Notre-Dame de Paris mu
Bufaransa yafashwe n’inkongi y’umuriro.
Mu 2020: Moon Jae-in yatorewe kuyobora igihugu cya
Koreya y’epfo.
Muri uyu mwaka, muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika
abantu 2,752 bahitanywe n'icyorezo cya COVID-19.
Ibyamamare byavutse Taliki 15 Mata
Mu 1452: Umunyabugeni w’umutaliyani, Leonardo da Vinci
nibwo yavutse. Leonardo da Vinci yavukiye mu mugi wa Florence mu Butaliyani
yitaba Imana mu mwaka 1519. Uyu mugabo yamenyekanye cyane ku gishushanyo yakoze
cyamenyekanye cyane kizwi nka Mona Lisa. Iki gishushanyo magingo aya kibarizwa
mu nzu ndangamurage ya Louvre mu Bufaransa kuva mu mwaka 1797.
Mu 1707: Umuhanga mu mibare w’umusuwisi, Leonhard
Euler nibwo yavutse.
Mu 1912: Kim II-sung wayoboye Koreya ya ruguru nibwo
yavutse. Kim II-sung afatwa nkuwashinze Koreya ya ruguru nyuma y’intambara ya
kabiri y’isi. Uyu mugabo yabaye umuyobozi w’ikirenga w’iki gihugu kuva mu mwaka
1948 kugeza mu mwaka 1994 ubwo yitabaga Imana. Nyuma y’urupfu rwa Kim II-sung
yaje gusimburwa n’umuhungu we Kim Jong-il nawe waje kwitaba Imana mu mwaka 2011
ahita asimburwa n’umuhungu we Kim Jung-un uyoboye Koreya ya ruguru magingo aya.
Mu 1955: Dodi Fayed, Umushoramari w’umunyamisiri
wapfiriye mu mpanuka y’imodoka mu mugi wa Paris mu Bufaransa hamwe
n’igikomangomakazi Diana nibwo yavutse. Iyi mpanuka yabaye Kuwa 31 Kanama mu
mwaka 1997.
Mu 1960: Umwami Philippe w’Ububiligi nibwo yavutse.
Mu 1978: Louis Fonsi, umuririmbyi w’Umunyapuweritoriko
nibwo yavutse.
Mu 1997: Maisie Williams, umukinnyikazi wa sinema
w’umwongereza ni bwo yavutse. Maisie yamenyekanye cyane muri filime
y’uruhererekane yiswe Game of Thrones.
Src: On This Day & Famous Birthdays
TANGA IGITECYEREZO