RFL
Kigali

Coronavirus ishobora kuba ari intambara ya 3 Isi iri kurwana-IMPAMVU

Yanditswe na: Eric Misigaro
Taliki:1/04/2020 15:15
0


Uburyo icyorezo cya Coronavirus kibasiye isi muri iki gihe ni cyo kintu kiyikomereye cyane nyuma y'intambara ya kabiri y'isi nk'uko bivugwa na António Guterres umunyamabanga mukuru w'Umuryango w'Abibumbye (UN).



Mu magambo y’uyu muyobozi yagize ati "Coronavirus ni ikintu gikomereye isi kuva ku ntambara ya kabiri y’isi yaba". Yavuze ko iki cyorezo gishobora gusubiza ibintu hasi "ku rwego rutabayeho mu gihe cya vuba gishize". Bwana Guterres yavuze ibi mu kugaragaza raporo ya UN ku ngaruka z'iki cyorezo ku mibereho n'ubukungu by'abantu.

Bitewe n’ibibazo Isi irimo ndetse n'ibyo igihe kujyamo byiganjemo impfu nyinshi ndetse n'idindira ry’ubukungu ku kigero kitigeze kibaho kuva intambara ya kabiri y’Isi yarangira, ubu benshi mu nzobere mu bukungu ndetse n'abasesenguzi barashingira kuri izi ngingo bakavuga ko iki cyorezo cyabereye umutwaro Isi wagereranywa n’intambara ya 3 y’Isi.

Imibare y'abamaze kwandura iyi ndwara ku isi barasaga 873,008 mu gihe imaze kwica abarenga 43,275 abamaze kuyikira baragera 184,937.

Muri Amerika iyi ndwara imaze gusa nishinga imizi, hashingiwe ku mibare ya kaminuza ya Johns Hopkins, abamaze kuyandura (188,639) n'abo imaze guhitana (4,059). Amerika ubu yamaze guca ku Bushinwa kuko muri Amerika abayanduye ndetse n'abo yishe bararuta abo mu Bushinwa aho yahereye. Ku ijanisha, 21.6% by'abantu barwaye ku Isi ni abanyamerika. 

Hagati aho, Espagne - kimwe mu bihugu bizahajwe cyane n'iyi ndwara, mu masaha 24 ashize iyi ndwara yishe abantu 849, kugeza ubu ni bo bantu benshi cyane iyi ndwara yishe ku munsi umwe. Iki gihugu kiri ku mwanya wa 2 mu kugira abantu bamaze guhitanwa n'iyi ndwara aho gifite abagera ku 9,053 nyuma y’u Butaliyane bufite abagera ku 12,428 bamaze kwamburwa ubuzima n'iyi ndwara.  

Guterres yavuze iki?Ari ku kicaro cya UN i New York, Bwana Guterres yagize ati: "Icyorezo gishya cya coronavirus kiri kuzahaza imiryango y'abantu, kigatwara ababo. Covid-19 ni ikibazo gikomeye kurusha ibindi twahuye nacyo twese hamwe kuva Umuryango w'Abibumbye washingwa."

Bwana Guterres yasabye ko habaho ubufatanye bwihutirwa mu rwego rw'ubuzima mu guhagarika ubwandu bushya no kurangiza iki cyorezo. Yasabye ibihugu bikize gufasha ibiri mu nzira y'amajyambere cyangwa se bigahura "n'akaga ko gukwirakwirwa kw'iyi ndwa nk'umuriro w'ishyamba".

UN ivuga ko ikigereranyo cy'imirimo miliyoni 25 ku isi izabura nk'ingaruka z'iki cyorezo. Iteganya kandi ko ishoramari mpuzamahanga rishobora kugabanuka ku kigero cya 40%.

Amakuru agezweho kuri iki cyorezo ku isi?

U Butaliyani ni cyo gihugu gikomeje kuzahara kurusha ibindi ku isi. Kuwa kabiri imibare y'abo yishe yiyongereyeho abantu 837 igera ku 12,428. Imibare y'abanduye nayo yiyongereyeho 2,107 ugereranyije na 1,648 yari yabonetse umunsi wabanje, gusa ikaba iri munsi y'iyari yabonetse mu cyumweru cyashize.

U Bufaransa mu masaha 24 ashize iyi ndwara yahitanye abantu 499 bose hamwe ubu bamaze kuba 3,23 imaze kwica. Iyi niyo mibare minini y'abo yishe ku munsi kuva iki cyorezo cyahagera.

Umwana w'imyaka 12 iyi ndwara yishe ejo mu Bubiligi kugeza ubu ngo ni we muntu muto iyi ndwara yishe mu Burayi. Mu Bubiligi iyi ndwara imaze kwica abantu 705.

Mu Burusiya, batoye amategeko bise "anti-virus" arimo gufunga abantu imyaka irindwi mu gihe bishe amategeko agenga akato.

U Burundi na Sierra Leone byari mu bihugu bicye cyane bya Afurika aho iyi ndwara yari itaragera, ejo byatangaje abantu ba mbere bayanduye.

Kubera iki cyorezo, umuryango wa Commonwealth watangaje ko ugiye gukora inama n'ababishinzwe ugatangaza umwanzuro mu gihe cya vuba ku nama y'abakuru b'ibihugu biwugize iteganyijwe mu Rwanda mu kwezi kwa gatandatu.

Uganda yatangaje abantu bashya 11 banduye iyi ndwara, muri bo batandatu ni abana bari hagati y'imyaka 7 na 10 bo mu itsinda rya muzika ryitwa Watoto Children's Choir baheruka mu Bwongereza.

Kugeza ubu muri Afurika abamaze kwandura iyi ndwara ni 5,720 naho abo imaze kwica ni 197. Ibihugu itarageramo ubu ni Sao Tome na Principe, Malawi, ibirwa bya comores, Lesotho na Sudani y'Epfo.

Src: BBC






TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo




Inyarwanda BACKGROUND