RFL
Kigali

Inkomoko y’uduti Abashinwa n’abandi bantu bo muri Asia barisha n’uburyo dukoreshwa

Yanditswe na: Editor
Taliki:23/06/2020 13:31
0


Mu mico y’ibihugu bitandukanye bagiye bafite uburyo babaho ndetse n’imigenzo imwe n'imwe ibaranga. Mu gihugu cy’u Bushinwa bafite umuco wo kurisha ibiti (chopsticks). Ese waba uzi inkomoko y’uyu muco wo kurisha ibiti cyangwa aho bihuriye n'umuhanga wabayeho witwakaga Confucius? Menya byinshi wibaza kuri uyu mugenzo.



Hari ibikoresho bizwi ko bikoreshwa ku meza nk’icyuma cyo kumeza, ikiyiko hamwe n’ikanya abandi bita ifurusheti (Fourchette). Gusa hari ubundi bwoko bw’ibikoresho bikoreshwa n’abantu barenga miliyaridi nyinshi cyane bikifashishwa mu guterura ibiryo biva ku isahane bijya mu kanwa k’umuntu uri kurya mu buryo benshi bibaza uko bigenda.

Muri iyi nkuru tugiye kurebera hamwe aho ibi bikoresho bikomoka ndetse n’uko babikoresha bafata amafunguro.

Ibi bikoresho bigaragara nk’uduti tubiri, bifite amateka maremare cyane kuko nko mu Bushinwa byatangiye gukoreshwa mu myaka 1200 mbere y’ivuka rya Yezu/Yesu Kirisitu. Mu myaka 500 nyuma ya Kirisitu amoko atandukanye y’ibiti bibiri bikomatanye yatangiye kwifashishwa mu bikorwa bigendanye no guteka naho kubikoresha mu kurya byagiye biza nyuma.

Hakurikijwe ibyavuye mu bushakashatsi bwakorewe mu mva zishyinguyemo bamwe mu ngabo zo mu bwoko bwitwa aba Yin mu ntara ya Henan mu Bushinwa, ntihagaragara gusa ibisigaratongo by’inyandiko z’Abashinwa zishaje cyane, ahubwo hanabonywe uduti twabaga twegeranye bigaragara ko ari tubiri twifashishwaga mu gutegura cyangwa se mu gufata amafunguro.

Kubera ko mbere bakoraga uduti tureture, byabafashaga kugaragura ibiryo biri mu ndiba y’udukono bifashishaga mu gutegura amafunguro. Nyuma y’imyaka 400 nyuma ya Yezu Kirisitu ni bwo abantu batangiye gukora noneho uduti tugufi ndetse banatangira kutwifashisha mu kurya.

Inyandiko nyinshi zerekana ko imikoreshereze y’ibiti mu kurya yazanywe n’umwigisha ukomeye cyane mu muco w’Abashinwa witwa Confucius. Impamvu ni uko uyu mugabo ataryaga ibikomoka ku matungo ahubwo akirira gusa ibikomoka ku bimera (Vegetarian) yemeraga ko ibikoresho bityaye bikoze mu byuma iyo biri ku meza byakwibutsa abantu ibijyanye no kubaga cyangwa se byabibutsa inyama, mbese muri rusange kumena amaraso. 

Confucius niwe watoje abantu kurisha uduti tuzwi nka Chopsticks

Confucius yanatekerezaga ko ibikoresho bityate iyo biri ku meza bituma abantu bigiramo amaranga mutima yo kugira nabi bikaba byabangamira rero umunezero uba ugomba kuranga abantu igihe bafata amafunguro. Kubera ukuntu inyigisho ze zakurikirwaga ndetse zikemerwa mu bwami bwose bwo muri Aziya, gukoresha ibiti mu kurya mu mwanya w’ibikoresho bikoze mu byuma byarasakaye muri rubanda kuva ubwo.

Abantu bo mu mico igiye itandukanye bagiye bikorera uduti two kurisha twihariye. Birashoboka ko kubera inyigisho za Confucius ariyo mpamvu uduti Abashinwa barisha (chopsticks) tuba dusennye neza ku mpera yatwo aho kuba dusongoye nk’imisumari, kuko nyine Confucius yari yarigishije ko ibintu bisongoye atari byiza ku meza. Mu Buyapani, utu duti barisha tuba tureshya na santimetero 24 ku bagabo naho utw’abagore tuba ari santimetero 21.

Uditi abashinwa barisha ntituba dusongoye cyane ugereranyije n’utw’ahandi

Mu 1878 Abayapani nibo ba mbere bakoze uduti turishwa mu isura tubonekamo uyu munsi akenshi tuba dukozwe mu migano cyangwa mu biti by’ishyamba. Abantu bafite amafaranga menshi bashobora kurisha udukozwe mu mahembe y’inzovu, mu mabuye y’agaciro atandukanye, mu bisa n’amabuye biboneka mu nyanja bikomoka ku dusimba twapfuye (Coral), udukozwe mu butare, ndetse n’abifite cyane bashobora kurisha udukozwe mu muringa (Silver).

Impamvu umuringa nawo bakunda kuwukoresha utu dukoresho bifashisha mu kurya, ni uko abantu benshi bo ku mugabane wa Asia mu myaka ya kera bemeraga ko iyo umuringa uhuye n’uburozi uhita urwara ingese ndetse ugahinduka umukara ako kanya bityo bikaba byarokora umuntu wari ugiye kurya amafunguro ahumanye.

Mu mateka utu dukoresho tuzwi nka Chopsticks twagiye twifashishwa mu kurya by’umwihariko indyo zo muri Aziya cyane cyane umuceri ndetse n’amakaroni. Muri rusange utu dukoresho hari ibiryo turishwa hari n’ibindi biba bigoranye kuturisha.

Biroroha kurisha utu duti amakaroni n’ibindi biryo bimwe na bimwe

Ugitekereza ibi ushobora gukeka ko kurisha umuceri turiya duti tubiri bigoranye cyane; gusa muri Asia umuceri uhagaragara uba ari mugufi cyangwa se uringaniye. Noneho iyo bawutetse ugashya utangira kuzana ibintu bifatira ku buryo rero iyo ushyizemo twa duti, umuceri ubwawo wifatishaho bityo kuwuzamura bikoroha. Bityo rero kuturisha umuceri uturuka mu burayi cyangwa muri America ntibipfa koroha.  

Dore rero uburyo wafata utu duti igihe ugiye kuringanira n’ameza    

1.      Bwa mbere ufata kamwe mu duti nk’ufashe ikaramu ukagafatira nko mu cya gatatu uvuye ku mpera yo hejuru 

       

2.      Ubwa kabiri ucomeka agati ka kabiri hagati y’urutoki rw’agahera n’urwambarwaho impeta (ring finger) ku buryo kazamuka ukagafatira munsi y’igikumwe. Aka kabiri kagomba kuba kari mu kerekezo kimwe n’aka mbere

3.      Ubwa gatatu usunika agati ko hejuru ukoresheje igikumwe n’intoki zo hagati

4.      Ubu noneho uhita utwegeranya, ugafatira ibiryo hagati yatwo ukarya

Ibintu byubahirizwa igihe uduti tuzwi nka Chopsticks turi kurishwa

Utu dukoresho dukoreshwa mu matsinda ya tubiri tubiri kandi tuba tugororotse neza ndetse tuba tunareshya bikagaragaza gukorera mu mucyo, ubworoherane ndetse n’ubufatanye mu muco w’Abashinwa cyane cyane. Hari ibintu by’ingenzi rero byubahirizwa igihe ku meza aritwo tugiye gukoreshwa mu kurya.

Ingero:

·         Abato baba bagomba kureka abakuru bakabanza bakadukoresha bumva uko ibiryo bimeze

·         Kirazira gufata turiya duti barisha mu kanwa ngo utugumishe mo

·         Kirazira kuduhonda ku masahane cyangwa se ku bisorori

·         Kirazira kudutunga undi muntu mu maso cyangwa se kudukoresha ibindi bimenyetso

·         Birabujijwe kutugumisha mu isorori y’umuceri cyangwa se y’amakaroni igihe utari kurya, n’ibindi.


Ku meza y’abashinwa uduti barisha tuzwi nka Chopsticks turubahwa cyane

Umwanditsi: Soter DUSABIMANA-InyaRwanda.com






TANGA IGITECYEREZO

Izina ryawe
Email yawe
Andika igitecyerezo




Inyarwanda BACKGROUND