Umucamanza wo muri Amerika yakatiye igifungo cya burundu kongeraho imyaka 30, kabuhariwe mu bucuruzi bw'ibiyobyabwenge Joaquin Guzman uzwi cyane nka El Chapo ukomoka muri Mexique.
Uyu mugabo w'imyaka 62, mu kwezi kwa kabiri yahamijwe n'urukiko rw'i New York ibyaha 10, birimo gukwirakwiza ibiyobyabwenge n'iyezandonke.
Mu 2015, yaravuzwe cyane ubwo yatorokaga gereza
yo muri Mexique aciye mu muhora wo munsi y'ubutaka wacukuwe kugera aho yari
afungiye ngo azabashe gucika
Nyuma yaje kongera guhigwa bishyizwemo imbaraga na Leta zunze ubumwe
za Amerika, yarafashwe maze mu 2017 yohererezwa Amerika Yahoze ari we utegeka itsinda rigari ryitwa 'Sinaloa cartel',
abategetsi bavuga ko ari ryo rinini cyane ryoherezaga ibiyobyabwenge muri
Amerika.
Mu rubanza rwe, abatangabuhamya bavuze ko El Chapo yakoreye iyicarubozo
abantu bose bahanganaga n'iri tsinda rye.
Asemurirwa n'umusemuzi ejo kuwa gatatu mbere yo gusomerwa, Guzman yavugiye
mu cyumba cy'urukiko ko aho afungiye muri Amerika yahahuriye 'n'iyicarubozo ryo
mu ntekerezo, mu mutwe no mu mbamutima ze amasaha 24 ya buri munsi".
Yashinje kandi abacamanza kubogama mu rubanza rwe no kurwitwaramo nabi.
Gufungwa burundu nicyo gihano gito cyashobokaga ku byaha uyu mugabo
yaregwaga. Imyaka 30 yacyongeweho umucamanza avuga ko ari iyo gukoresha imbunda
atabyemerewe n'amategeko.
Yategetswe kandi kwishyura ihazabu ya miliyari 10 z'amadorari ya Amerika
(asaga tiliyari 10 y'u Rwanda).
Abashinjacyaha bavuze ko Guzman azakorera igihano cye inyuma ya za
"toni z'ibyuma", bashaka kuvuga muri gereza irindwa cyane ya
Colorado.
Ntabwo byahise bimenyekana neza niba Guzman ajuririra iki gihano yahawe
Niwe wayoboraga biriya bikorwa by'ubucuruzi bw'ibiyobyabwenge mu
majyaruguru ya Mexico ahegera Amerika.
Mu 2009, uyu mugabo yashyizwe ku rutonde n'igitangazamakuru mu by'ubukungu
n'imari Forbes, ko ari ku mwanya wa 701 mu bantu bakize cyane ku isi n'ubutunzi
bwa miliyari imwe y'amadorari.
Yashinjwaga kuba ariwe uri inyuma yo kwinjiza muri Amerika amagana
y'amatoni y'ikiyobyabwenge cya Cocaine, no gukwirakwiza ibindi birimo heroin,
methamphetamine ndetse n'urumogi.
Yashinjwaga kandi gukoresha abicanyi mu kwica abantu banyuranye, ubugizi
bwa nabi, gushimuta ndetse n'iyicarubozo.
Bamwe mu bantu bari inkoramutima ze muri ibyo bikorwa, harimo n'uwahoze mu
gisirikare, bari mu batanze ubuhamya bumushinja.
Mu rubanza havuzwe ibintu bikomeye ku buzima bw'uyu mugabo El Chapo.
Impapuro z'urukiko zigaragaza ko uyu mugabo yari afite abakobwa, harimo
n'abafite imyaka kugera kuri 13, yahaga ibiyobyabwenge mbere yo kubafata ku
ngufu.
Umucuruzi w'ibiyobyabwenge wo muri Colombia Alex Cifuentes bakoranaga bya
hafi, yavuze ko Guzman "yavanaga 'intungamubiri' mu bakobwa bato kuko
yizeraga ko gusambanya abakobwa bakiri bato bimuha ubuzima".
Guzman niwe mucuruzi w'ibiyobyabwenge ukomeye cyane muri Mexique
kugeza ubu ugejejwe imbere y'inkiko muri Amerika.
Intambara yo kurwanya ibiyobyabwenge hagati ya Amerika na Mexique cyangwa
ababicuruza hagati yabo, imaze guhitana abantu barenga 100,000 mu gihe
kibarirwa mu myaka 10.
Guzman yabaye icyamamare muri ubwo bucuruzi, ariko kandi no gucika kenshi
ibitero byo kumuta muri yombi ndetse no gutoroka gereza yari afungiyemo muri
Mexique.
Mu 2016 ubwo yari yaratorotse, yahaye ikiganiro Sean Penn umukinnyi wa
cinema muri Hollywood, aho yari yihishe mu mashyamba ya Mexique.
Yigamba ko ariwe muntu wa mbere ku isi ukomeye mu bucuruzi bwa heroin,
methamphetamine, cocaine n'urumogi, ibiyobyabwenge bikoreshwa ahantu hanyuranye
muri Amerika no kw'isi.
Umwaka wakurikiyeho yafatiwe mu mujyi wo mu majyaruguru ya Mexique aho
yagabweho igitero n'abakomando akabura amajyo agafatwa.
Yahawe ubucamanza bwa Amerika aho imijyi ya New York, Chicago na Miami
yari yaramaze kumushyiraho ibirego mu nkiko.
Mu gihe cy'imyaka 10 abashinjacyaha bari barateguye ibimenyetso binyuranye
bimushinja, harimo n'ibyo bakuye mu bihugu by'amahanga no muri Mexique na
Colombia.
Abamuciriye urubanza barindiwe umutekano bikomeye kandi ntibamenyekana,
kuko byari byatangajwe ko Guzman afite amateka mu gutera ubwoba cyangwa
kwicisha abamubangamiye.
TANGA IGITECYEREZO